به طور کلی، تعویض هر قطعه از خودرو اعم از موتور، شاسی، اتاق خودرو و حتی تغییر رنگ خودرو بدون دریافت مجوز از راهنمایی و رانندگی ممنوع است.
بر طبق ماده۳۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، تعویض قطعات اصلی وسایل نقلیه شامل موتور، شاسی، اتاق و نیز رنگ بدون مجوز راهنمایی و رانندگی ممنوع است، در صورتی‌که بدون مجوز اقدام به تعویض موارد فوق شود بنا به تشخیص واحد رسیدگی به اعتراضات مندرج در ماده (۵) متخلف ملزم به پرداخت جریمه به مبلغ تا (یک چهارم تا یک هشتم) قیمت قطعه و یا رنگ تغییریافته خواهد شد و در صورت عدم کشف فساد در احراز اصالت قطعه تعویض شده و خودرو نسبت به اصلاح سند اقدام لازم به‌عمل می‌آید. چنانچه قطعه تغییریافته فاقد استانداردهای لازم و مقررات فنی باشد نسبت به اوراق نمودن خودرو اقدام خواهد شد.
قوانین مربوط به تعویض قطعات خودرو
تعویض قطعات خاص خودرو مانند شاسی، موتور، گیربکس، سیستم تعلیق و ترمز نیز نیاز به رعایت قوانین و مقررات خاصی دارد. برخی از این قوانین عبارتند از:
- اخذ مجوز: در برخی موارد، برای تعویض برخی قطعات خاص مانند موتور یا شاسی، نیاز به اخذ مجوز از مراجع ذی‌صلاح است.
- ثبت تغییرات: هرگونه تغییر در مشخصات فنی خودرو باید در سند خودرو ثبت شود.
- استفاده از قطعات استاندارد: برای تعویض قطعات خودرو باید از قطعات استاندارد و با کیفیت استفاده شود.
- انجام تعمیرات توسط افراد متخصص: تعمیرات خودرو باید توسط افراد متخصص و در کارگاه‌های مجاز انجام شود.
مقاله‌های مرتبط:
شاسی ماشین چیست و چند نوع می‌باشد
در ادامه مقاله دلایل، قطعاتی که نیاز به مجوز در تعویض قطعات خودرو دارند و در آخر جریمه‌های غیر قانونی را بررسی خواهیم کرد.
چرا نیاز به تعویض قطعات خودرو داریم؟
خودروها مانند هر دستگاه دیگری، با گذشت زمان و استفاده مداوم، دچار فرسودگی و خرابی می‌شوند.
قطعات مختلف خودرو در اثر اصطکاک، حرارت، فشار و عوامل محیطی، عمر محدودی دارند و پس از مدتی کارکرد، نیاز به تعویض یا تعمیر پیدا می‌کنند.
دلایل اصلی نیاز به تعویض قطعات خودرو
- سایش و پارگی طبیعی: قطعات متحرک خودرو مانند پیستون‌ها، یاتاقان‌ها، تایرها و لنت ترمز در اثر اصطکاک و سایش مداوم، به مرور زمان فرسوده می‌شوند و عملکرد خود را از دست می‌دهند.
- خوردگی: قطعات فلزی خودرو در معرض رطوبت، مواد شیمیایی و… قرار دارند و ممکن است دچار خوردگی شوند. خوردگی باعث کاهش استحکام قطعات و در نهایت خرابی آن‌ها می‌شود.
- گرمای بیش از حد: قطعاتی مانند موتور، گیربکس و سیستم ترمز در حین کار تولید حرارت می‌کنند. اگر سیستم خنک‌کننده خودرو به درستی کار نکند، این حرارت می‌تواند باعث آسیب دیدن قطعات شود.
- تصادفات: در صورت بروز تصادف، حتی با شدت کم، ممکن است برخی از قطعات خودرو آسیب دیده و نیاز به تعویض داشته باشند.
- عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند گرد و غبار، آلودگی هوا و تغییرات دمایی نیز می‌توانند به قطعات خودرو آسیب برسانند.
عواقب عدم تعویض به موقع قطعات خودرو:
- کاهش عملکرد خودرو: قطعات فرسوده باعث کاهش قدرت موتور، افزایش مصرف سوخت، کاهش شتاب و کاهش عمر مفید خودرو می‌شوند.
- افزایش هزینه‌های تعمیر: اگر قطعات فرسوده به موقع تعویض نشوند، ممکن است باعث خرابی قطعات دیگر شده و هزینه‌های تعمیر را افزایش‌دهند.
- کاهش ایمنی: قطعات فرسوده مانند ترمزها و سیستم تعلیق می‌توانند باعث کاهش ایمنی خودرو و افزایش خطر تصادف شوند.
- آلودگی محیط زیست: قطعات فرسوده ممکن است باعث نشت روغن و سایر مایعات به محیط زیست شوند و آلودگی ایجاد کنند.
چه زمانی باید قطعات خودرو را تعویض کنیم؟
- بر اساس کیلومتر کارکرد: برای هر قطعه، یک محدوده کیلومتر کارکرد مشخص شده است که پس از طی این مسافت، باید قطعه را بررسی و در صورت نیاز تعویض کرد.
- بر اساس علائم هشداردهنده: برخی از علائم مانند صدای غیرعادی، لرزش خودرو، روشن نشدن موتور، کاهش فشار باد تایرها و بوهای عجیب می‌توانند نشان‌دهنده نیاز به تعویض قطعه باشند.
- بر اساس توصیه سازنده: سازنده خودرو در دفترچه راهنمای خودرو، جدول زمانی تعویض قطعات را مشخص می‌کند.
چرا تعویض برخی قطعات نیاز به مجوز دارد؟
- ایمنی: تغییرات خودسرانه در قطعات خودرو می‌تواند بر عملکرد ایمنی خودرو تاثیر گذاشته و خطر تصادف را افزایش دهد.
- شناسایی خودرو: مشخصات فنی خودرو در مدارک آن ثبت می‌شود. تعویض برخی قطعات اصلی ممکن است منجر به مغایرت مشخصات خودرو با مدارک شود.
- مالیات و عوارض: برخی تغییرات در خودرو می‌تواند بر میزان مالیات و عوارضی که باید پرداخت شود، تاثیر بگذارد.
ایمنی
تغییراتی مانند تغییر سیستم تعلیق، ترمز یا فرمان می‌تواند به شدت بر عملکرد ایمنی خودرو تاثیر بگذارد.
قطعاتی که به صورت استاندارد برای یک خودرو طراحی شده‌اند، با سایر اجزای خودرو (مقاله اجزای بیرونی خودرو ) هماهنگ هستند و بهترین عملکرد را ارائه می‌دهند.
تغییرات خودسرانه می‌تواند این هماهنگی را بر هم‌زده و منجر به بروز مشکلات جدی در هنگام رانندگی شود.
شناسایی خودرو
هر خودرو دارای مشخصات فنی منحصر به فردی است که در مدارک آن ثبت می‌شود.
این مشخصات برای شناسایی خودرو در موارد مختلف مانند ثبت تخلفات، بیمه و گمرک بسیار مهم هستند.
تعویض برخی قطعات اصلی مانند موتور یا شاسی می‌تواند این مشخصات را تغییر داده و باعث ایجاد مشکل در شناسایی خودرو شود.
مالیات و عوارض
برخی تغییرات در خودرو می‌تواند بر ارزش آن و در نتیجه میزان مالیات و عوارضی که باید پرداخت شود، تاثیر بگذارد.
برای مثال، تعویض موتور با یک موتور قوی‌تر ممکن است باعث افزایش ارزش خودرو و در نتیجه افزایش مالیات شود.
چه قطعاتی معمولا نیاز به مجوز تعویض دارند؟
- قطعات اصلی خودرو: موتور، شاسی، اتاق، گیربکس و …
- تغییر رنگ خودرو: حتی اگر رنگ خودرو به رنگ اصلی کارخانه بازگردد، نیاز به مجوز دارد.
- تغییر در سیستم تعلیق: تغییراتی که بر ارتفاع یا سختی سیستم تعلیق تاثیر می‌گذارد.
- تغییر در سیستم ترمز: هرگونه تغییری در سیستم ترمز نیاز به تاییدیه فنی دارد.
- تجهیزات ایمنی: هرگونه تغییری در تجهیزات ایمنی خودرو مانند ایربگ‌ها، کمربندهای ایمنی و سیستم‌های کنترل پایداری نیاز به مجوز دارد.
- سیستم‌های الکترونیکی: تغییراتی در سیستم‌های الکترونیکی خودرو مانند ECU (واحد کنترل الکترونیکی) و سیستم‌های مالتی‌مدیا نیز نیاز به مجوز دارند.
مقاله ایسیو (ECU) خودرو چیست
چه مجازاتی برای تعویض غیرقانونی قطعات خودرو در نظر گرفته شده است؟
- جریمه نقدی: متخلفین علاوه بر توقیف خودرو، باید جریمه نقدی سنگینی پرداخت کنند.
- توقیف خودرو: تا زمانی که تغییرات غیرقانونی برطرف نشود، خودرو توقیف خواهد شد.
- ابطال برگ سبز: در برخی موارد، ممکن است برگ سبز خودرو باطل شود.
جریمه نقدی
میزان جریمه بسته به نوع تخلف و شدت آن متفاوت است و می‌تواند بسیار سنگین باشد.
توقیف خودرو
تا زمانی که تغییرات غیرقانونی برطرف نشود، خودرو توقیف خواهد شد.
ابطال برگ سبز
در برخی موارد، به ویژه در صورتی که تغییرات به قدری گسترده باشد که مشخصات خودرو به طور کامل تغییر کند، برگ سبز خودرو باطل می‌شود. این بدان معناست که مالک خودرو باید مجددا برای دریافت برگ سبز جدید اقدام کند.
پیگرد قانونی
در برخی موارد، تعویض غیرقانونی قطعات خودرو می‌تواند به عنوان یک جرم تلقی شده و فرد متخلف به دادگاه معرفی شود.
چه مدارکی برای اخذ مجوز تعویض قطعات خودرو مورد نیاز است؟
- سند خودرو: سند مالکیت خودرو نشان می‌دهد که شما مالک قانونی خودرو هستید.
- کارت خودرو: کارت خودرو حاوی مشخصات فنی خودرو است.
- بیمه شخص ثالث: بیمه شخص ثالث نشان می‌دهد که شما بیمه مسئولیت مدنی خودرو را پرداخت کرده‌اید.
- کارت ملی مالک خودرو: کارت ملی برای احراز هویت شما مورد نیاز است.
- مدارک شناسایی وکیل قانونی (در صورت وجود): در صورتی که وکیل قانونی شما مراحل اخذ مجوز را انجام می‌دهد، نیاز به ارائه مدارک شناسایی وکالت است.
- مدارک مربوط به قطعه جدید: این مدارک شامل فاکتور خرید قطعه جدید، گواهی اصالت قطعه و سایر مدارک مرتبط است.
نکات مهمی که باید قبل از تعویض قطعات خودرو بدانید
- مشاوره با کارشناسان: قبل از انجام هرگونه تعویض، حتما با کارشناسان فنی خودرو مشورت کنید تا از سازگاری قطعه جدید با خودرو خود اطمینان حاصل کنید.
- مراجعه به مراکز مجاز: برای اخذ مجوز تعویض قطعات، باید به مراکز تعویض پلاک مراجعه کنید.
- توجه به قوانین: قوانین و مقررات مربوط به تعویض قطعات خودرو ممکن است در طول زمان تغییر کند، بنابراین بهتر است قبل از انجام هرگونه اقدامی، از آخرین قوانین و مقررات مطلع شوید.