انواع ماشین آلات صنعتی، نقطه اوج دستاوردهای بشر در زمینه پیشرفت و افزایش تولید و بازدهی به شمار می‌روند. پیش از اختراع این ابزارهای شگفت‌انگیز، انسان‌ها برای انجام کارها به نیروی خود و حیوانات متکی بودند.
انواع ماشین شامل:
- ماشین ساده (Simple Machine)
- ماشین مرکب (Compound Machine)
- ماشین پیچیده (Complex Machine)
هستند که انواع ماشین آلات صنعتی جزو مورد سوم و ماشین آلات پیچیده می باشد که می توانید در مقاله ماشین چیست و چند نوع است؟ کامل مطالعه کنید.
به عنوان مثال هم می توانید مقاله های اجزای یک خودرو چیست و اجزای موتور خودرو چیست را مطالعه کنید و درک بهتری از پیچیدگی را داشته باشید.
با گذشت زمان و ارتقای دانش و آگاهی، بشر برای تسریع و تسهیل امور، به طراحی و ساخت ماشین‌هایی مانند چرخ و اهرم پرداخت.
با وجود این پیشرفت‌ها، همچنان نیاز به نیروی انسانی احساس می‌شد. تا اینکه با تکامل دانش و علم بشر، ماشین‌آلات صنعتی کارآمدتر و پیشرفته‌تری پا به عرصه وجود گذاشتند.
ماشین‌آلات صنعتی مجموعه ای از اجزای محرک، متحرک و ثابت هستند که وظایف سیستم‌های تولیدی متنوع را با استفاده از انرژی‌های شیمیایی، مکانیکی، الکتریکی و هسته‌ای به انجام می‌رسانند.
این ابزارهای قدرتمند، به طور قابل توجهی نیروی کار را کاهش داده و کیفیت محصولات تولیدی را ارتقا می‌بخشند. در تولید انبوه، از ماشین‌آلات رباتیک و خودکار استفاده می‌شود.
با گذشت زمان و پیشرفت در ساخت این ماشین‌ها، نقش انسان در سیستم‌های تولیدی به طور چشمگیری کاهش یافته و ماشین‌آلات صنعتی تحت فرمان و کنترل انسان‌ها فعالیت می‌کنند. برای تولید هر محصول، از ماشین‌آلات مخصوص همان صنعت استفاده می‌شود.
ماشین آلات صنعتی یا تجهیزات صنعتی به طور گسترده در ساخت محصولات مختلف با استفاده از نیروی کار، ماشین آلات، ابزار، فرایندهای شیمیایی و بیولوژیکی یا فرمولاسیون های مختلفی استفاده می شود. تجهیزات صنعتی همچنین برای جابجایی مواد، ایمنی صنعتی، ذخیره سازی مواد، بسته بندی، مدیریت زباله و حمل و نقل صنعتی استفاده می شود که با توجه به پیشرفت های تکنولوژی و مهندسی های اخیر نیز این روش های پیچیده و پیشرفته شده اند.
دسته‌بندی ماشین‌های صنعتی یا تجهیزات تولیدی تجهیزات تولید صنعتی ممکن است به روش‌های مختلفی انجام شوند، یعنی بر اساس اندازه، نوع صنعت، روش فعال‌سازی و نوع ماشین یا تجهیزات و در ادامه بررسی خواهیم کرد.
کاربردهای ماشین آلات و تجهیزات صنعتی می تواند شامل رشته مهندسی مکانیک و دیگر رشته های مهندسی (مقاله پردرآمدترین رشته های مهندسی ) باشد که در ادامه به آن ها می پردازیم.
لیست جامع ماشین آلات صنعتی عبارتند از:
- ماشین آلات فلزکاری
- ماشین آلات نساجی
- ماشین آلات پلاستیک
- ماشین آلات مواد غذایی
- ماشین آلات چاپ
- ماشین آلات بسته بندی
- ماشین آلات چوب بری
- ماشین آلات ساختمانی
- ماشین آلات تخصصی
- و…
در ادامه همه نوع طبقه بندی انواع ماشین آلات صنعتی را بررسی خواهیم کرد.
تاریخچه ماشین آلات صنعتی
اولین ماشین ها همانطوری که در بالا نیز به انواع ماشین اشاره شد، ابزارهای ساده ای بودند که با نیروی انسانی یا حیوانی کار می کردند.
با این حال، با پیشرفت انقلاب صنعتی، ماشین های پیشرفته تری که با بخار و آب کار می کردند، توسعه یافتند. این ماشین ها تولید را متحول کردند و منجر به افزایش قابل توجهی در بهره وری شدند.
در قرن بیستم، توسعه برق و موتورهای احتراق داخلی منجر به تولید ماشین های قدرتمندتر و همه کاره تر شد.
این ماشین ها امکان تولید انبوه کالا را در مقیاسی که قبلاً غیرقابل تصور بود، فراهم کردند. امروزه از ماشین آلات صنعتی در صنایع مختلف از جمله تولید، کشاورزی و حمل و نقل استفاده می شود.
ماشین آلات صنعتی نقش حیاتی در توسعه جامعه مدرن ایفا کرده است. زندگی ما را آسان تر، راحت تر و مولدتر کرده است. با ادامه پیشرفت فناوری، می توان انتظار داشت که ماشین های نوآورانه و کارآمدتر در آینده ظهور کنند.
ماشین آلات صنعتی چطوری کار میکنن؟
ماشین آلات صنعتی برای انجام کارهای مختلف در صنایع مختلف طراحی و ساخته می شوند. برای طراحی و ساخت یک ماشین آلات صنعتی، لازم است که نوع حرکت، نیرو، ابزار، قطعات و کنترلر دستگاه را مشخص کنید. همچنین باید توجه داشت که ماشین آلات صنعتی باید با استانداردهای فنی، ایمنی، بهره وری و کارآمدی منطبق باشند.
ماشین آلات صنعتی دستگاه هایی هستند که با استفاده از نیرو، حرکت مورد نظر را ایجاد می کنند.
بسته به نوع ماشین آلات صنعتی، می تواند از اجزای مختلف مانند: چرخ دنده ها، تسمه ها، شفت ها، پولی ها، بلبرینگ ها، پیستون ها و … استفاده شود.
ماشین آلات صنعتی می توانند به دو دسته کلی تقسیم شوند: مکانیزه و اتوماتیک.
ماشین آلات مکانیزه نیاز به سرپرست انسانی برای کار کردن دارند، اما ماشین آلات اتوماتیک با استفاده از رایانه ها و سنسور ها کار خود را بدون نظارت انسان انجام می دهند.اما در کل نظارت کلی برای اجرای برنامه ها نیاز است.
بعضی از مثال های معروف از ماشین آلات صنعتی عبارتند از: جرثقیل، توربین، چرخ خیاطی، لوله کش، تولید قطعات خودرو و ….
لیست جامع ماشین آلات صنعتی
ماشین آلات فلزکاری
- تراش: تراش افقی، عمودی، CNC، تراش فرم، تراش رزوه
- فرز: فرز عمودی، افقی، CNC، فرز فرم، فرز سنگ
- مته: مته عمودی، افقی، CNC، مته مغناطیسی، مته سنگ
- سنگ زنی: سنگ زنی تخت، استوانه ای، بدون مرکز، سنباده لبه
- پرس: پرس هیدرولیک، پرس مکانیکی، پرس ضربه ای، پرس اکستروژن
- رباتیک: بازوی رباتیک، ربات سیار، ربات همکار
- برش: اره نواری، اره فلکه ای، اره دیسکی، اره لیزری
- جوشکاری: قوس الکتریکی، TIG، MIG، MAG، لحیم کاری، لحیم کاری
- و…
ماشین آلات نساجی
- ریسندگی: ریسندگی الیاف، ریسندگی نخ، ریسندگی نخ
- بافندگی: بافندگی تار و پود، بافندگی حلقوی، بافندگی ژاکارد
- رنگرزی: رنگرزی پارچه، چاپ پارچه، تکمیل پارچه
- برش: برش پارچه، برش لباس، برش چرم
- و…
ماشین آلات پلاستیک
- تزریق پلاستیک: تزریق ترموست، تزریق ترموپلاستیک، تزریق فوم
- اکستروژن: اکستروژن فیلم، اکستروژن لوله، اکستروژن پروفیل
- بادی: بادی بطری، بادی قطعات، بادی اسباب بازی
- قالب گیری: قالب گیری فشاری، قالب گیری تزریقی، قالب گیری بادی
- و…
ماشین آلات مواد غذایی
- آسیاب: آسیاب غلات، آسیاب دانه های روغنی، آسیاب ادویه
- مخلوط کن: مخلوط کن خوراک دام، مخلوط کن بتن، مخلوط کن شیمیایی
- بسته بندی: دستگاه بسته بندی بطری، دستگاه بسته بندی کیسه ای، دستگاه بسته بندی کارتن
- پرکن: پرکن مایع، پرکن جامد، پرکن گاز
- و…
ماشین آلات چاپ
- چاپ افست: چاپ افست ورقی، چاپ افست رول
- چاپ فلکسو: چاپ فلکسو برچسب، چاپ فلکسو بسته بندی
- چاپ دیجیتال: چاپ لیزری، چاپ جوهر افشان
- صحافی: برش، تا زدن، پرس، صحافی
- و…
ماشین آلات بسته بندی
- دستگاه بسته بندی بطری: بطری های پلاستیکی، بطری های شیشه ای، قوطی های فلزی
- دستگاه بسته بندی کیسه ای: کیسه های پلاستیکی، کیسه های کاغذی، کیسه های فویل
- دستگاه بسته بندی کارتن: کارتن های مقوایی، کارتن های راه راه
- دستگاه بسته بندی بلیستر: بسته بندی تاول دار برای داروها، لوازم آرایشی
- و…
ماشین آلات چوب بری
- اره: اره نواری، اره فلکه ای، اره دیسکی
- رنده: رنده دستی، رنده برقی
- فرز: فرز دستی، فرز برقی
- مته: مته دستی، مته برقی
- پرس: پرس هیدرولیک، پرس مکانیکی
- و…
ماشین آلات ساختمانی
- بتن کن: بتن کن دستی، بتن کن برقی
- کمپرسور: کمپرسور هوا، کمپرسور گاز
- جرثقیل: جرثقیل متحرک، جرثقیل دروازه ای
- بیل مکانیکی: بیل مکانیکی هیدرولیک، بیل مکانیکی کابلی
- بولدوزر: بولدوزر زنجیری، بولدوزر لاستیکی
- و…
ماشین آلات تخصصی
- ماشین آلات صنایع غذایی: دستگاه های فرآوری مواد غذایی، خطوط تولید مواد غذایی
- ماشین آلات دارویی: دستگاه های تولید دارو، دستگاه های بسته بندی دارو
- ماشین آلات چاپ و بسته بندی: دستگاه های چاپ فلکسو، دستگاه های چاپ افست
- ماشین آلات کشاورزی: تراکتور، کمباین، دروگر
- ماشین آلات معدن: بیل مکانیکی معدنی، کامیون کمپرسی معدنی، حفاری معدن
- و…
دسته بندی های مختلف تجهیزات و ماشین آلات صنعتی
دسته بندی های مختلف تجهیزات و ماشین آلات صنعتی به شرح زیر است:
طبقه بندی بر اساس هدف ماشین آلات صنعتی
- ماشین آلات صنعتی را می توان با توجه به هدف آن به 9 دسته طبقه بندی کرد که عبارتند از:
- ماشین آلات فرآیندهای تولید
- تجهیزات تست کیفیت
- تجهیزات جابجایی مواد
- تجهیزات ذخیره سازی مواد
- ماشین آلات یا تجهیزات صنعتی
- تجهیزات تصفیه پسماند
- تجهیزات ایمنی صنعتی
- ماشین آلات بسته بندی
- تجهیزات حمل و نقل
- تجهیزات تامین برق
ماشین آلات یا تجهیزات صنعتی بر اساس اندازه
تجهیزات قابل حمل
تجهیزات قابل حمل (وزن کمتر از 20 کیلوگرم): این دسته شامل ماشین هایی است که می توانیم از یک مکان به مکان دیگر بدون استفاده از تجهیزات حمل و نقل سنگین استفاده کنیم، معمولا با وزن کمتر از 20 کیلوگرم، مانند کولیس ورنیه و سایر تجهیزات اندازه گیری، دستگاه های اندازه گیری کانتور، آسیاب های دستی و غیره هستند.
تجهیزات یا ماشین آلات سبک
تجهیزات یا ماشین آلات سبک (با وزن کمتر از 1 تن): این دسته شامل ماشین های صنعتی با وزن کمتر از 1 تن مانند دستگاه جوش نقطه ای، ماشین های پرس، ماشین های سبک مانند ماشین تراش کوچک، دستگاه مته، ماشین های فرز، دستگاه اندازه گیری مختصات، پروژکتور، بازوهای رباتیک، نوار نقاله، لیفتراک، ترانسفورماتورهاو غیره است.
تجهیزات یا ماشین آلات متوسط
تجهیزات یا ماشین آلات متوسط (1 تا 10 تن): این دسته شامل ماشین های صنعتی با وزن بین 1 تن تا 10 تن می شود، مانند ماشین های قالب گیری تزریقی، ماشین VMC، ماشین تراش CNC، ژنراتورهای برق، کوره های القایی، تجهیزات شات بلاست، تجهیزات رباتیک صنعتی، بویلرها. ، مخازن ذخیره سازی و غیره است.
تجهیزات یا ماشین آلات سنگین
تجهیزات یا ماشین آلات سنگین (بالای 10 تن): این دسته شامل ماشین‌های صنعتی با وزن بین 1 تن تا 10 تن می‌شود، مانند رسوب‌دهنده‌های الکترواستاتیک یا نشست‌دهنده الکترواستاتیک، راکتورهای صنعتی خنک‌کننده، ماشین‌های صنایع نفت، تصفیه‌خانه پساب، ماشین‌های معدنی و غیره است.
طبقه بندی ماشین آلات صنعتی بر اساس روش یا سیستم فعال سازی
تجهیزات یا ماشین های دستی
تجهیزات یا ماشین های دستی که توسط اپراتورهای بسیار ماهر کار می کنند. این ماشین ها را نمی توان برای فرآیندهای مورد نیاز خود از قبل برنامه ریزی کرد. ماشین‌های تولید دستی عبارتند از: ماشین‌های تراش، ماشین‌های فرز، ماشین‌های جوش سنتی و غیره.
تجهیزات یا ماشین های نیمه اتوماتیک
تجهیزات یا ماشین های نیمه اتوماتیک با فعالیت های ترکیبی انسان و ماشین کار می کنند. این ماشین ها برای فرآیند مشخص شده خود از قبل برنامه ریزی شده اند، اما همچنان به اپراتورهایی برای قطعه گذاری، تنظیم و نظارت نیاز دارند. دستگاه های نیمه اتوماتیک تولیدی شامل برخی از دستگاه های بسته بندی صنعتی، دستگاه های VMC و CNC، دستگاه های نیمه اتوماتیک جوشکاری، دستگاه های پت دمنده و … می باشد.
تجهیزات یا ماشین های اتوماتیک
تجهیزات یا ماشین های تمام اتوماتیک به تنهایی با سرعت تولید بسیار کار می کنند و به طور کلی دو یا بیش از دو عملیات تولیدی را پوشش می دهند. این ماشین‌ها برای فرآیندهای مشخص شده خود از قبل برنامه‌ریزی شده‌اند و نیازی به اپراتور ندارند. ماشین‌های تولید تمام اتوماتیک شامل برخی از ماشین‌های بسته‌بندی مواد غذایی صنعتی، ماشین‌های مرتب‌سازی با تکنولوژی حسگر (سنسورها) یا عکس، کارخانه‌های بطری‌سازی، ماشین‌های چاپ کاغذ پیشرفته و غیره هستند.
طبقه بندی ماشین آلات بر اساس نوع محصول یا صنعت
طبقه بندی بر اساس نوع محصول یا صنعت عبارتند از:
- ماشین آلات نساجی
- ماشین آلات کشاورزی
- ماشین آلات تولید سوخت / پالایشگاه
- ماشین آلات صنایع فولاد یا سایر فلزات
- قطعات خودرو / ماشین آلات مونتاژ
- صنایع کاغذ یا چاپ
- صنایع تبدیلی مواد غذایی
- ماشین آلات صنایع برق
- ماشین آلات دارویی
- ماشین آلات تولید تجهیزات الکتریکی
- ماشین آلات صنایع پلاستیک، PVC، PU
- ماشین آلات صنایع سیمان یا سایر مصالح ساختمانی
طبقه بندی ماشین آلات صنعتی بر اساس منبع مورد استفاده
ماشین‌های صنعتی با موتور الکتریکی
ماشین‌هایی که با موتور الکتریکی کار می‌کنند ماشین‌هایی هستند که توسط یک موتور الکتریکی کار می‌کنند. مثل: ماشین فرز، ماشین تراش، ماشین آلات حفاری و غیره.
ماشین آلات هیدرولیک
ماشین های هیدرولیک از نیروی مایع و سیال برای انجام کار استفاده می کنند. در این نوع ماشین ها، سیال هیدرولیک به انواع موتورهای هیدرولیک و سیلندرهای هیدرولیک در سراسر دستگاه پمپ می شود و با توجه به مقاومت موجود تحت فشار قرار می گیرد. سیال به صورت دستی یا خودکار توسط شیرهای کنترل، کنترل می شود و از طریق شیلنگ ها یا لوله ها توزیع می شود. بیشتر ماشین های موجود برای ساختمان سازی نمونه ای از ماشین های هیدرولیک مانند جرثقیل های هیدرولیک، ماشین های بیل مکانیکی و ماشین های پرس هیدرولیک و غیره هستند.
ماشین آلات پنوماتیک
سیستم پنوماتیک مجموعه ای از اجزای متصل به هم است که از هوای فشرده برای انجام کار برای تجهیزات اتوماتیک استفاده می کند. این اثر به صورت حرکت خطی یا چرخشی تولید می شود. به عنوان مثال: پرچ، پرس آهنگری، رنگ پاش، مته سنگ، سنگ شکن و غیره جزئی از این گروه هستند.
توربین آبی یا بادی
توربین آبی یا بادی یک ماشین دوار است که انرژی جنبشی و انرژی آب یا باد را به کار مکانیکی تبدیل می کند. توربین های آبی و بادی به طور گسترده برای الکتریسیته مصرفی برای صنایع و خانه ها استفاده می شود.
نیروی خورشیدی
ماشین هایی که با استفاده از نور خورشید یا گرمای خورشید (انرژی گرمایی) برای تولید برق یا تامین آب گرم یا هوا برای مصارف صنعتی استفاده می کنند عبارتند از: نیروگاه های حرارتی خورشیدی، وسایل نقلیه خورشیدی، نیروگاه های فتوولتائیک و غیره.
تجهیزات فرآیندهای تولید
ماشین آلات مختلفی برای فرآیندهای ساخت وجود دارد که عبارتند از:
- ماشین‌های قالب‌سازی، کوره و ماشین‌های جابجایی فلزات مذاب، ماشین‌های قالب‌گیری تزریقی، ماشین‌های قالب‌گیری دمشی و غیره برای فرآیندهای شکل‌دهی فلزات و پلاستیک‌ها.
- ابزارهای ماشینکاری، ماشین های CNC و غیره برای عملیات ماشینکاری
- ماشین های پرس، ابزارهای پرس، قالب های آهنگری برای فرآیندهای مهر زنی و آهنگری.
- ماشین‌های رنگرزی، ماشین‌های نخ ریسی و پارچه، بافت پارچه و ماشین‌های بازرسی برای فرآیندهای تولید پارچه.
- ماشین آلات آسیاب مخلوط سرامیکی، ریخته گری سرامیک و ماشین های پرس برای صنعت سرامیک.
تجهیزات آزمایش کیفیت
برای بقا در یک تجارت رقابتی، کالاها و خدمات تولید شده توسط صنعت باید حداقل کیفیت مورد نیاز را داشته باشند. بنابراین، ابزار و تجهیزات بازرسی کیفیت بسیار ضروری است. برخی از نمونه‌ها به شرح زیر است:
- دستگاه تست سختی راکول
- پروژکتور پروفیل
- دستگاه اندازه‌گیری مختصات یا cmm
- دستگاه‌های تست زبری سطح
- کولیس‌های ورنیه
- میکرومتر
- گیج های مختلف برای قطعات فلزی
- و…
تاریخ انتشار مقاله: “7 بهمن 1401”
تاریخ آپدیت مقاله: “25 تیر 1403”
منبع: