مراقبت از پوست صورت و بدن در بارداری با توجه تغییرات فیزیکی و احساسی از نظر بهداشت و سلامت بانوان در دوران حاملگی خیلی جدی می باشد. بارداری یکی از زیباترین مراحل زندگی یک زن است که در طول نه ماه بارداری، زنان تغییرات زیادی را تجربه می‌کنند، چه از نظر فیزیکی و چه احساسی. این موارد همراه با تغییرات هورمونی زیادی که می‌تواند منجر به مشکلات پوستی مانند جوش‌های مکرر آکنه، خارش پوست و رنگدانه‌ها شود. برای مقابله با چنین مشکلات پوستی در این دوره، زنان باید یک مراقبت های زیبایی را رعایت کنند.
بدن شما در دوران بارداری علاوه از مشکلات و تغییرات پوستی می تواند شامل رگ‌های عنکبوتی، رشد مو و حتی ریزش مو نیز باشد.
افراد مبتلا به بیماری های پوستی قبل از بارداری نیز مانند اگزما، پسوریازیس یا روزاسه ممکن است تغییری در علائم خود یعنی بهتر یا بدتر شدن را تجربه کنند.
تغییرات پوستی در دوران بارداری برای همه اتفاق می افتد؟
تغییرات پوستی با بارداری برای بسیاری از افراد اتفاق می افتد. هورمون ها همراه با تغییراتی در سیستم قلبی عروقی و عملکرد سیستم ایمنی در دوران بارداری می توانند مقصر در این مشکل باشند.
در حالی که برخی از افراد خوش‌شانس 9 ماه را بدون مشکل خاصی در پوست و بدن خود می گذرانند، برخی دیگر حداقل یک مشکل پوستی را در مقطعی تجربه می‌کنند. رایج ترین مشکلات پوستی دوران بارداری عبارتند از:
- پوست خشک
- تیره شدن پوست (لکه های پوستی به نام ملاسما یا کلواسما)
- آکنه
نکاتی مهم برای مراقبت از پوست صورت و بدن در بارداری برای داشتن پوستی سالم
نکاتی وجود دارد که می توانید جهت مراقبت از پوست صورت و بدن در دوران بارداری برای داشتن پوستی سالم رعایت کنید عبارتند از:
- مثلا تجربه خارش به خصوص در ناحیه شکم با افزایش خونرسانی به پوست امری رایج است، اما باید از استفاده محصولات شیمیایی خودداری کنید. در عوض از محصولات طبیعی مانند ژل آلوئه ورا، روغن بادام و روغن نارگیل استفاده کنید تا پوست خود را نرم، لطیف، سالم و مغذی نگه دارید.
- بدن شما باید همیشه هیدراته بماند (آب کافی به بدن برسانید)، به خصوص در حال حاضر که باردار هستید، تا از خشک شدن پوستتان جلوگیری کند. این کار همچنین به دفع تمام سموم از بدن شما کمک می کند. مقدار مناسب آب، مایع آمنیوتیک (مایع اطراف جنین) کافی را در بدن شما تضمین می کند که برای راحتی کودک شما مهم است.
- بسیاری از خانم های باردار در دوران بارداری دچار خارش و ترک های پوستی مداوم به خصوص در نواحی شکم و سینه می شوند. برای کاهش این موارد، کرم های موضعی را در نواحی پرخطر در طول بارداری بمالید. همچنین می توانید در اوایل بارداری از مرطوب کننده های طبیعی مانند روغن نارگیل، روغن زیتون یا ژل آلوئه ورا استفاده کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
- دو یا سه بار در هفته پوست خود را با اسکراب لایه برداری کنید. مطمئن شوید که هر روز صورت خود را با یک شوینده صورت خوب بشویید.
- به دلیل تغییرات هورمونی، برخی از خانم ها دچار رنگدانه روی گونه ها، پیشانی، گردن و حتی زیر بغل می شوند. برای کاهش میزان مشکل، روزی چند بار آب لیمو مخلوط شده با آب خیار را روی لکه ها بمالید. همچنین می‌توانید از ماسک جو دوسر عسل برای لایه‌برداری استفاده کنید و سپس از یک بسته صورت ساخته شده از زردچوبه و شیر خام برای روشن کردن لکه‌های روی پوست استفاده کنید.
- مهمترین برنامه مراقبت از پوست در دوران بارداری این است که پوست خود را با حداقل SPF 15 مرطوب کنید و با محافظت در برابر اشعه های UVA (این اشعه که اشعه پیر کننده پوست است و باعث پیری زودرس پوست، بروز مشکلاتی چون ایجاد لکه‌های پوست و چین و چروک نیز می شود.) و UVB (این اشعه به اشعه آفتاب سوختگی معروف است.) عمل می کند. در دوران بارداری، افزایش سطح هورمون باعث تکثیر سلول های رنگدانه می شود که باعث لکه شدن صورت می شود. برای جلوگیری از این تغییر رنگ، روزانه از ضد آفتاب استفاده کنید.
- بسیاری از زنان باردار در برخی از مراحل بارداری دچار خشکی پوست، ریزش مو، ترک خوردگی لب و پاشنه پا هستند. کرم شیر، روغن نارگیل و روغن جوانه گندم برای مبارزه با خشکی و ترک خوردگی پوست در این دوران مفید هستند. همچنین روغن جوانه گندم را که منبع غنی از ویتامین های ضروری و اسیدهای چرب است، به نوک سینه های خود بمالید تا از خشکی آن جلوگیری کنید.
- در حالی که صابون ملایم در دوران بارداری توصیه می شود، صابون های مرطوب کننده بهتر هستند.
- شکم به یک مرطوب کننده فیزیولوژیکی غنی کننده نیاز دارد و با شورت مخصوص بارداری حمایت می شود. اکثر خانم‌ها به پوشیدن شلوارهای معمولی خود ادامه می‌دهند، اما این شلوارها شاید مناسب این دوران نباشند. اگر شورت مخصوص بارداری را می پوشید، شکاف های روی پوست شاید کمتر شود.
- برای قوی نگه داشتن عضلات شکم باید ورزش کنید. ورزش همچنین بی اختیاری استرسی را کاهش می دهد. این وضعیتی است که در آن هنگام سرفه یا عطسه شدید ادرار نشت می کند.
- بدن خود را تمیز نگه دارید، زیرا احساس تعریق و گرما می کنید، اما حمام کردن را فقط به یک بار در روز محدود کنید. موهای خود را با یک شامپوی ملایم روزانه بشویید.
- اگر اگزمای بدی دارید به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است به کرم‌های استروئیدی نیاز داشته باشید، اما با قدرت کم باید تجویز شود زیرا استروئیدها ممکن است پوست شما را نازک کنند، اگر بیش از حد استفاده شوند.
- مطمئن شوید که ویتامین و کلسیم مصرف می کنید. برخی از انواع پسوریازیس با کاهش کلسیم در بدن بدتر می شوند.
- اگر دچار عفونت قارچی دستگاه تناسلی هستید، مصرف غذاهای حاوی مخمر را کاهش دهید، مانند پائو، نودل گندم یا کیک.
- خواب کافی داشته باشید و شاد باشید.
- در خوردن زیاده روی نکنید. از بین بردن چربی اضافی به دست آمده بعداً دشوار است. (مقاله سریع ترین راه های کاهش وزن )
- مرطوب کننده ها به کاهش خارش کمک می کنند. مرطوب کننده فیزیولوژیکی مفید است. سعی کنید از پارافین روی پوست استفاده نکنید، زیرا می تواند منافذ پوست را مسدود کند. برای تسکین خارش می توان از قرص کلرفنیرامین استفاده کرد.
موادی که در دوران بارداری باید تحت نظر پزشک خود استفاده کنید
مراقبت از پوست صورت و بدن در بارداری شامل موادی می شوند که باید آنها را تحت نظر پزشک خود استفاده و مصرف کنید تا مشکلی برای جنین و خودتان ایجاد نشود.
رتینوئیدها در دوران بارداری
ویتامین A یک ماده مغذی حیاتی است که برای سلامت پوست، سیستم ایمنی، تولید مثل و چشم مورد نیاز است. پس از مصرف یا جذب از طریق پوست، بدن شما آن را به رتینول تبدیل می کند.
برخی از محصولات مراقبت از پوست برای پیری از نوعی رتینول به نام رتینوئید استفاده می کنند. زیرا می توانند به معکوس کردن آکنه و کاهش خطوط کمک کنند. رتینوئیدها این کار را با کمک به لایه برداری سریعتر سلول های سطحی پوست و افزایش تولید کلاژن برای جوان سازی پوست انجام می دهند.
مقدار رتینوئیدهای جذب شده توسط محصولات موضعی معمولا کم است، با این حال مصرف همه رتینوئیدها در دوران بارداری توصیه می شود تحت نظر پزشک یا برندی مورد اعتماد باشد.
اسید سالیسیلیک با دوز بالا در دوران حاملگی
اسید سالیسیلیک به دلیل قابلیت‌های ضدالتهابی که مشابه آسپرین دارد، یک ماده رایج برای درمان آکنه است. اما یک مطالعه در سال 2013 نشان داد که محصولاتی که دوز بالایی از اسید سالیسیلیک را دارند، مانند لایه بردارها و داروهای خوراکی، باید در دوران بارداری اجتناب شود.
هیدروکینون ها در دوران بارداری
هیدروکینون یک محصولی برای روشن کردن پوست یا کاهش رنگدانه های پوستی ناشی از ملاسما و کلواسما است که می تواند در بارداری ایجاد شود.
هیچ ارتباط ثابت شده ای بین نقایص شدید مادرزادی یا عوارض جانبی و هیدروکینون وجود ندارد. اما از آنجایی که بدن می تواند مقدار قابل توجهی هیدروکینون را در مقایسه با سایر مواد (35٪ تا 45٪) جذب کند، بهتر است در دوران بارداری قرار گرفتن در معرض آن را محدود کنید و با مشورت پزشک خود این کار را انجام دهید.
فتالات ها و استفاده از مواد آرایشی در حاملگی
فتالات ها مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز هستند که در بسیاری از محصولات زیبایی و شخصی یافت می شوند. در مطالعات حیوانی و انسانی، اختلال عملکرد تولید مثل و رشد جدی با قرار گرفتن در معرض منبع قابل اعتماد فتالات مرتبط است.
اختلالات غدد درون ریز تأثیر منفی بر سلامت باروری مادرزادی مورد مطالعه قرار می گیرند.
لوازم آرایشی منبع اصلی قرار گرفتن در معرض فتالات هستند. رایج ترین فتالاتی که در محصولات زیبایی پیدا می کنید دی اتیل فتالات (DEP) است. فتالات‌هایی که معمولاً در بسته‌بندی‌های پلاستیکی یافت می‌شوند می‌توانند به محصولات مراقبت شخصی نیز نفوذ کنند.
فرمالدئیدهای محصولات آرایشی برای فرد باردار
یکی دیگر از موارد مهم در مراقبت از پوست صورت و بدن در بارداری استفاده از فرمالدئیدها می باشند. فرمالدئید دیگر به ندرت به عنوان نگهدارنده و ضدعفونی کننده در محصولات زیبایی استفاده می شود زیرا به عنوان یک سرطان زا شناخته شده است و به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، می تواند خطر ناباروری و سقط جنین را افزایش دهد.
ضد آفتاب های شیمیایی و نکاتی که باید در دوران حامله بودن رعایت کنید
اکسی بنزون و مشتقات آن پرکاربردترین مواد به کار برده شده در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) در ضد آفتاب ها هستند. ثابت شده است که برای محافظت از پوست موثر است، اما اثرات نامطلوب سلامتی و محیطی بالقوه اکسی بنزون آن را به نور نامطلوب تری تبدیل می کند.
از آنجایی که اکسی بنزون یک ماده شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز شناخته شده است، نگرانی برای استفاده در بارداری این است که می تواند هورمون ها را مختل کند و باعث آسیب دائمی هم به شما و هم به جنینتان شود.
مشکلاتی که در دوران بارداری دیده می شوند و پس از زایمان بهبود می یابند چیست؟
مراقبت از پوست صورت و بدن در بارداری حتی شامل مواردی می شود که پس از زایمان باید رعایت کنید. شاید در بسیاری مواقع این علائم و مشکلات خود به خود بهبود یابند، اما می توانید ان را در کترین زمان انجام دهید. این موارد عبارتند از:
رنگدانه (Pigmentation) در دوران بارداری
متوجه خواهید شد که رنگ نوک سینه ها، پوست اندام تناسلی و مرکز شکم شما تیره می شود. کک و مک و خال از قبل موجود نیز تیره می شود. یک لکه تیره می تواند روی گونه ها، پیشانی، بینی و چانه شما ظاهر شود که ملاسما یا “ماسک بارداری” نامیده می شود.
در این حالت رسوبات ملانین (ملانین رنگدانه پوست است که رنگ پوست ناشی از آن است.) در پوست افزایش می یابد. خوشبختانه این رنگدانه ها پس از زایمان برطرف می شود.
بسیاری از زنان به طور معمول دارای یک خط سفید کم رنگ (به نام خط آلبا) هستند که از ناف آنها تا مرکز استخوان شرمگاهی امتداد دارد. در سه ماهه دوم، این خط آلبا ممکن است تیره شود تا قابل مشاهده باشد. در برخی از زنان این خط از ناف نیز به سمت بالا کشیده می شود. خط سیاه در زنان با پوست تیره‌تر تیره و پررنگ تر است و معمولاً چند ماه پس از زایمان روشن می‌شود.
بیماری دیگری با رنگدانه های موضعی در زیر بغل و کشاله ران به نام آکانتوز نیگریکانس وجود دارد که در آن پوست ضخیم و تیره می شود.
ترک های پوستی (Stretch Marks) در حاملگی
کشیدگی و انبساط شکم باعث شکافتن پوست و ترک در آن می شود. به این خطوط شکاف striae gravidarum می گویند.
این خطوط مواج مایل به ارغوانی هستند که روی شکم، سینه ها، ران ها و کشاله ران ظاهر می شوند. پس از زایمان، رنگ آنها کم رنگ تر می شود، اما استریاها (ترک‌های پوستی ضایعاتی قرمز یا صورتی) به صورت اسکار دائمی (به مکان جوش خوردن زخم ، اسکار یا جوشگاه گفته می شود.) باقی می مانند.
نحوه رفع پوست خشک و علائم ترک پوستی در حاملگی
شکی وجود ندارد که بارداری به مقدار زیادی از بدن شما نیاز دارد، بنابراین اگر کودک آینده شما در هر نقطه به آب بیشتری نیاز داشته باشد، آن را از بدن شما می کشد. اینها علاوه بر تغییرات هورمونی می تواند منجر به خشکی پوست نیز بشود.
علاوه بر نوشیدن آب فراوان، محصولات مرطوب‌کننده‌ای که دارای روغن نارگیل، کره کاکائو، پپتیدها و اسید هیالورونیک (HA) هستند، می‌توانند هیدراتاسیون را بهبود بخشند. و وقتی صحبت از ترک‌های پوستی به میان می‌آید، یک استراتژی برای جلوگیری از آنها مرطوب کردن مکرر مناطق مستعد برای کمک به کشش طبیعی پوست هنگام رشد برآمدگی شما (و کودک) است.
تغییرات عروق خونی (Blood Vessel Changes) در دوران بارداری
تغییرات مربوط به رگ های خونی به عنوان قرمزی کف دست ظاهر می شود که به عنوان اریتم کف دست شناخته می شود. واریکوسیته های وریدی پاها، توده های عروقی روی لثه ها و رگ های خونی روی صورت و قفسه سینه.
افزایش حجم خون همچنین باعث می شود گونه ها به دلیل وجود رگ های خونی در زیر سطح پوست، حالت رژگونه به خود بگیرند. علاوه بر این قرمزی، افزایش ترشحات غدد چربی به پوست درخشندگی مومی می دهد. بسیاری این را به عنوان “درخشش بارداری” می دانند.
افزایش وریدهای واریسی ممکن است در فرج و واژن در پایان سه ماهه دوم یا سوم رخ دهد. این ممکن است باعث ایجاد احساس سنگینی در کشاله ران شود.
تغییرات مو و ناخن در دوران حامله بودن (Hair and Nail Changes)
در این دوران به نظر می رسد حجم بیشتری از مو روی پوست سرتان وجود دارد. این مورد به این دلیل است که استروژن افزایش یافته است. متأسفانه، افزایش موهای زائد پس از زایمان می‌ریزد و بیشتر خانم‌ها از ریزش مو که هنگام شامپو کردن موهایشان بسیار ناراحت هستند. از دست دادن موی این دوران می تواند سه تا شش ماه طول بکشد.
علاوه بر این، مو می تواند روی صورت، پشت و پاها افزایش یابد. ناخن های شما ممکن است شکننده شده و در انتها کنده شوند.
آکنه در دوران بارداری (Acne during Pregnancy)
بیشتر خانم ها با فعال تر شدن غدد عرق، بیشتر عرق می کنند. به خصوص در سه ماهه سوم، غدد چربی فعال می شوند و می تواند جوش یا آکنه ایجاد کند.
بثورات پوستی در دوران بارداری (Skin Rash during Pregnancy)
پوست بسیار می خارد و این ناراحت کننده است. این به دلیل اختلال در انتقال صفرا به کبد است و صفرا در بدن شما گردش می کند.
برخی از بیماری های پوستی در دوران بارداری بدتر می شوند. اگزما، پسوریازیس، آکنه و لوپوس اریتماتوز و عفونت کاندیدیایی (قارچی) واژن از جمله آن ها هستند.
نکاتی در مورد مراقبت از پوست پس از زایمان
از آنجایی که حداقل سه ماه مراقبت پس از زایمان برای مادر شاغل و مدت زمان طولانی تری برای مادرانی که کار نمی کنند وجود دارد، باید پوست خود را به حالت عادی برگردانید.
ورزش ها ممکن است شکم شما را تقویت کرده و استریا را کاهش دهند.
کرم ویتامین A به بهبود جای زخم در شکم کمک می کند. از آنجایی که شاید از مراقبت کودک خسته شوید، سعی کنید به اندازه کافی بخوابید و به دیگران اجازه دهید در مراقبت از کودک کمک کنند.
سینه ها ممکن است به دلیل مکیدن بیش از حد شدید نوک پستان توسط نوزاد دردناک باشد. به کودک اجازه دهید تا ناحیه آرئولار را نیز به درستی بمکد. ناحیه نوک سینه را تمیز کرده و آنها را مرطوب کنید.
برای از بین بردن ملاسما به استفاده از ضد آفتاب و کرم روشن کننده به نام کرم هیدروکینون ادامه دهید.
به استفاده روزانه از مرطوب کننده ها برای بدن خود به خصوص بعد از حمام ادامه دهید.
برای ریزش بیش از حد مو می توانید از اسپری ماینوکسیدیل روی پوست سر خود استفاده کنید.
برای آکنه های باقی مانده، می توانید از آنتی بیوتیک های موضعی، کرم اکسی و کرم ویتامین A در عصر استفاده کنید.
اگر شما یا کودکتان دچار جوش های پوستی شدید، با پزشک مشورت کنید.
برای کاهش احتمال تشکیل کلوئید (رشد بیش از حد بافت فیبری در زخم سزارین) از ورقه ژل سیلیکون یا کرم سیلیکون روی زخم سزارین خود استفاده کنید.
ویتامین های موثر برای چین و چروک دوران بارداری
آنتی اکسیدان های موضعی مانند ویتامین C، برای تقویت سیستم ایمنی و دفع رادیکال های آزاد در بدن شما کار می کنند، همچنین می توانند با محافظت از پوست در برابر آسیب و حفظ کلاژن، شادابی پوست را افزایش دهند.
سایر آنتی اکسیدان های موضعی که باید در محصولات مراقبت از پوست خود امتحان کنید عبارتند از:
- ویتامین E
- چای سبز
- رزوراترول
توجه داشته باشید که مکمل های خوراکی رزوراترول نباید در دوران بارداری مصرف شوند. بهتر است قبل از استفاده از هر مکملی با پزشک خود صحبت کنید، به خصوص اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید.
نتیجه گیری و جمع بندی
نحوه مراقبت از پوست صورت و بدن در بارداری در این مقاله گفته شد. در دوران بارداری، تغییرات زیادی ممکن است روی پوست شما رخ دهد. این تغییرات به افزایش هورمون های زنانه (استروژن و پروژسترون) به رنگدانه های پوست، رگ های خونی، غدد و سیستم ایمنی بدن شما مربوط می شود. این تغییرات می تواند فیزیولوژیکی یا به صورت اختلالات پوستی باشد.
برای مشکلات دوران حامگلی با توجه به حساس بودن دوران برای شما و کودک دلبندتان بهترین روش و کار این است که در کنار بالا بردن اطلاعات خود از طریق خواندن این نوع مقالات، با یک پزشک همیشه در ارتباط باشید و دستورالعمل های لازم را از متخصص بگیرید.
تاریخ انتشار: “11 آذر 1401”
تاریخ آپدیت: “20 اسفند 1402”
منابع: